«Ұлытау» ұлттық тарихи- мәдени және табиғи қорық- мұражайы 1990 жылы ҚазССР Кеңесі Министрлер Қаулысымен құрылды.Қорық –мұражайы аумағында жалпы ауданы 147246 мың. га 25 кешен бар.Ғимараттың ауданы 566 ш.м., экспозициясы мен көрме алаңы – 280 ш.м. Екі экспозициялық залдардан басқа,уақытша көрмелерді жүргізу үшін үй - жайлар (104 ш. м.), сақтау қоймалары,кітапхана, интернет - кафе және ақпараттық - туристік дүңгіршектер бар. Мұражай қорында мыңдаған жылдар бойы Еуразия даласында өмір сүрген және өмір сүрген мәдени қауымдастықтардың дамуын көрсететін сирек және ерекше заттар бар (барлығы - 4902 зат сақталуда).
Ұлытау қорық- мұражайының міндеті – Ұлытау мәдениетінің еуразиялық тарихи құбылысын әлемдік қауымдастыққа тарату.
Қорық-мұражайы келесі қызметтерді жүзеге асырады: жылжымалы және қозғалмайтын тарих пен табиғат ескерткіштерінің экспозициясының қауіпсіздігін қамтамасыз ету; ескерткіштердің, мұражай заттарының толық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін, қиратудан, бүлінуден, ұрланудан кепілдік беретін жағдайлар жасау, ұтымды сақтау жүйесін құру; табиғи – археологиялық, тарихи- мәдени кешенді сақтау және қорғау және ғылыми- зерттеу, мәдени- ағартушылық қызмет.
Ұлытау ауданының аумағында ресми тіркелген әр түрлі уақыттағы 337 ескерткіш бар, оның 282-сі Ұлытау қорық- мұражайы қорының тарихи- мәдени картасына енгізілген.
Қорық- мұражайының аумағында Алашахан, Жошыхан, Теректі- Әулие сияқты әйгілі ескерткіштер, Байқоңыр, Басқамыр тастарындағы суреттер және көптеген объектілер басқа тарихи дәуірлер бар.Жергілікті тұрғындар арасында жылқы өсірудің ежелгі дәстүрлері әлі күнге дейін сақталған, халықтық қолөнер мен фольклор кең таралған.
«Ұлытау» қорығы өзінің ерекше флорасы және фаунасымен танымал. Ұлытау аумағында 617 өсімдік түрі анықталды, оның 90-ы емдік.
